Digitale documenten, zoals pdf’s, Word-bestanden, en PowerPointbestanden, moeten online toegankelijk zijn voor iedereen, ook voor mensen met een functiebeperking. In de Europese richtlijnen en wetgeving wordt de term ‘kantoorbestandsformaten’ gebruikt.
Op deze pagina lees je meer over wetgeving en verplichtingen.
Grondwet
In artikel 1 van de grondwet staat dat je gelijke vallen gelijk moet behandelen en discriminatie op welke grond dan ook niet is toegestaan. Vanaf februari 2023 staat er in artikel 1 ook expliciet ‘handicap’ genoemd als grond waarop je niet mag discrimineren.
“Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht, handicap, seksuele gerichtheid of op welke grond dan ook, is niet toegestaan“.
VN-verdrag
Een belangrijke ontwikkeling is de Nederlandse ratificatie van het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap in 2016. Sinds 14 juli 2016 is het verdrag in Nederland van kracht. Mensen met een handicap of chronische ziekte hebben het recht om gelijk deel te nemen aan de samenleving.
Wet Gelijke behandeling
In juli 2016 is de wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte uitgebreid. Naast wonen, werk, onderwijs en openbaar vervoer gaat de wet nu ook over goederen en diensten. Hierin ligt nu een belangrijke basis voor de gelijke behandeling van alle burgers, ook mensen met een functiebeperking.
Overheidsinstanties
Tijdelijk Besluit Digitale toegankelijkheid
Digitale documenten die op websites, intranet en apps worden aangeboden moeten toegankelijk zijn. Dit geldt niet voor oudere documenten; documenten van voor 23 september 2018.
Voor oudere documenten – van voor 23 september 2018 – gelden de eisen alleen voor documenten als ze nodig zijn voor een ‘actief administratief proces’. Bijvoorbeeld een pdf die je moet lezen met instructies om een formulier goed te kunnen invullen.
Overheidsinstanties moeten een toegankelijkheidsverklaring invullen voor hun websites en apps. In het Dashboard Digitoegankelijk moeten alle websites en apps van overheidsinstanties (komen te) staan met daarbij in hoeverre ze aan de wetgeving voldoen. Overheidsinstanties moeten maatregelen nemen om te toegankelijkheid te verbeteren en te borgen. Ook moeten ze een feedbackmechanisme hebben waar mensen een klacht kunnen indien.
Toezicht wordt verder ingericht.
Norm Algemene toegankelijkheid
Sinds 1 januari 2017 staat in de wet een norm voor ‘algemene toegankelijkheid’. Het uitgangspunt is dat diensten en voorzieningen toegankelijk zijn zodat er minder individuele aanpassingen voor toegankelijkheid nodig zijn.
Bron: Rijksoverheid: Rechten van mensen met een handicap
Pas toe of leg uit-lijst
Verplichting
In de Instructie rijksdienst bij aanschaf van ICT-diensten of ICT-producten staat een verplichting tot het gebruik van open standaarden van de ‘Pas toe of leg uit’-lijst. Dit geldt voor alle aanschaf en (her)inrichting van ICT met een aanschafwaarde van € 50.000 of meer bij de overheid.
Ook gemeenten, provincies, uitvoeringsorganisaties en waterschappen zijn hieraan gebonden. Zij hebben de verplichting op zichzelf van toepassing verklaard. Zie ook Standaardisatie, wat moet ik doen?
Verplicht standaarden
Op de lijst met verplichte open standaarden staat ‘Digitoegankelijk‘. Dit omvat:
- EN 301 549, een standaard met eisen ICT-producten en -diensten, staat als verplichte open standaard op de pas toe of leg uit lijst
- WCAG 2.1, de internationale toegankelijkheidsrichtlijnen van het W3C, is een verplichte open standaard
Overheden en semi-overheden zijn verplicht om bij de aanschaf van ICT-producten en -diensten te kiezen voor standaarden van de ‘pas toe of leg uit’-lijst.
Verplichte open standaarden zijn ook PDF 1.7 en de archiefstandaarden PDF/A-1 en PDF/A-2. Zie PDF (NEN-ISO) op de lijst verplichte open standaarden.
Aanbevolen standaarden
Op dit moment is PDF/UA een aanbevolen standaard op de ‘pas toe of leg uit’-lijst. In deze standaard staat precies hoe een toegankelijke pdf in elkaar zit. Ook is er een testprotocol geschreven (het Matterhorn-protocol). Het gebruiken van deze standaard helpt je bij het inrichten van processen, bij goed opdrachtgeverschap en bij het testen op toegankelijkheid. Advies is dan ook op deze standaard te gebruiken.
Leg uit: Zwaarwegende redenen
Het misverstand over pas toe en leg uit is dat je mag afwijken als je maar uitlegt. Dat is niet het geval. Je mag afwijken bij zwaarwegende redenen.
Afwijken van het gebruik van de voorgeschreven standaarden mag alleen als een dergelijke dienst of product in onvoldoende mate wordt aangeboden, onvoldoende veilig of zeker functioneert of om een andere reden die van bijzonder gewicht is. De afwijking en de reden daarvan moeten beschreven worden in de bedrijfsvoeringparagraaf van het jaarverslag. Dit is de betekenis van ‘leg uit’.
Bron: ‘Pas toe of leg uit’-beleid
E-commerce en e-boeken
In 2025 moet de Europese richtlijn de ‘European Accessibility Act’ (EAA) zijn omgezet naar Nederlandse wetgeving. Deze is van toepassing op bijvoorbeeld grotere webshops, maar ook op de toegankelijkheid van e-boeken en het delen van informatie hierover via metadata.