Stel je voor: op een website bied je een ontoegankelijke pdf aan. Je hebt gehoord dat in de richtlijnen staat dat je een ontoegankelijke document mag aanbieden als er een toegankelijk alternatief is. Het is echter geen kwestie van simpelweg 2 bestanden aanbieden. Zo moet het ontoegankelijke document ook aan een aantal eisen voldoen en mag je de ontoegankelijke versie niet zomaar aan de gebruiker aanbieden zonder dat deze bij de toegankelijke versie kan komen of zonder dat hij of zij deze net bekeken heeft. In dit artikel lees je wat er bij komt kijken.
Een document is een webpagina
Allereerst, documenten die je op een website aanbiedt vallen onder de richtlijnen, de internationale toegankelijkheidsrichtlijnen van het W3C. De eisen gelden niet alleen voor een HTML-pagina maar ook voor bijvoorbeeld een Word-document, een Excelbestand, PowerPoint, pdf en een ePub. Al deze bestanden vallen onder de definitie van een webpagina en voor al deze pagina’s en bestanden gelden dezelfde eisen in de richtlijnen. Als het over webpagina’s gaat, gaat het dus niet alleen over HTML-pagina’s. Meer hierover lees je in de paragraaf over wetgeving en beleid in de algemene uitleg over documenten en toegankelijkheid.
2 versies…
In de internationale toegankelijkheidsrichtlijnen geldt dat je onder voorwaarden een ontoegankelijke webpagina mag aanbieden. Zoals bijvoorbeeld een ontoegankelijke pdf. Er moet dan een toegankelijk alternatief zijn en er worden voorwaarden gesteld aan zowel de toegankelijke als de ontoegankelijke versie èn aan de wijze van aanbieden.
Over de wenselijkheid en het beheer van 2 versies: Denk goed na of je wel 2 versies wilt aanbieden. Het is vrijwel altijd zo dat het effectiever voor je organisatie en duidelijker is voor de bezoeker als je 1 toegankelijke versie aanbiedt. Of dat je sommige informatie helemaal niet meer online aanbiedt. Zoals bijvoorbeeld brochures die als drukwerk zijn opgemaakt.
De toegankelijke versie moet altijd bereikbaar zijn
Er zijn situaties denkbaar waarbij je een ontoegankelijk bestand wel op een website wilt plaatsen. Een toegankelijk alternatief aanbieden is dan de oplossing om de content voor iedereen beschikbaar te maken. Je hebt dan een ontoegankelijk pdf-document en een toegankelijk document of HTML-pagina met dezelfde informatie die door iedereen wel goed bekeken en gelezen kan worden.
Een ontoegankelijke versie mag niet zomaar op de site staan naast een ontoegankelijke versie. De gebruiker moet altijd bij de toegankelijke versie kunnen komen op 1 van de in de richtlijnen beschreven manieren. Wat zijn de mogelijkheden?
- Mogelijkheid 1: De toegankelijke versie kan bereikt worden vanuit de niet-toegankelijke pagina.
Dit betekent dat er een toegankelijke link of een toegankelijke knop is in het ontoegankelijke document naar een toegankelijk alternatief. - Mogelijkheid 2: De niet-toegankelijke versie kan slechts bereikt worden vanuit de toegankelijke versie.
Bij deze optie zorg je voor een mechanisme dat voorkomt dat de gebruiker bij de niet-toegankelijke versie (het ontoegankelijke document) komt, tenzij hij of zij zojuist de toegankelijke versie heeft bekeken. Zo’n mechanisme is bijvoorbeeld een redirect voor de ontoegankelijke versie naar het toegankelijke alternatief in het geval dat deze toegankelijke versie niet zojuist door de gebruiker geraadpleegd is. Ook als je een link naar de ontoegankelijke versie doorstuurt krijgt degene die hier op klikt per definitie de toegankelijke versie - Mogelijkheid 3: De niet-toegankelijke versie kan alleen bereikt worden vanuit een toegankelijke pagina waar ook de toegankelijke versie wordt aangeboden.
Op deze toegankelijke pagina staan 2 links: een link naar de toegankelijke versie en een link naar de niet-toegankelijke versie. Zorg ervoor dat er een mechanisme is dat voorkomt dat de gebruiker bij de ontoegankelijk versie komt als hij of zij niet zojuist van de pagina komt waar beide versies worden aangeboden. Zoals een redirect van de ontoegankelijke versie naar de pagina waar beide versies worden aangeboden.
Ook als de bezoeker op een link naar de ontoegankelijke versie klikt, dan komt de bezoeker automatisch op de pagina waar hij of zij zelf kan kiezen uit de toegankelijke of de niet-toegankelijke versie.
Aanvullende eisen aan de toegankelijke versie
Daarnaast geldt het volgende:
- Het toegankelijke alternatief voldoet aan hetzelfde niveau.
Als de site voldoet of moet voldoen aan niveau AA, dan moet het toegankelijke alternatief voor het niet-toegankelijke document ook voldoen aan niveau AA. - Het toegankelijke alternatief biedt dezelfde informatie en functionaliteit in dezelfde menselijke taal.
Dus niet minder informatie zoals enkel een inleiding of een samenvatting in HTML. Ook niet afdoende is bijvoorbeeld een toegankelijke versie die uit platte tekst bestaat als de ontoegankelijke versie gebruik maakt van illustraties om iets toe te lichten, of een Engelstalig toegankelijke alternatief voor een niet-toegankelijk Nederlands document. - Het toegankelijke alternatief hoeft niet pagina voor pagina overeen te stemmen met het origineel.
Het toegankelijke alternatief kan bestaan uit meerdere pagina’s. Je kan 1 lang ontoegankelijk pdf-document hebben, met als alternatief meerdere toegankelijke HTML-pagina’s met navigatie om door de pagina’s te navigeren. - Het toegankelijke alternatief is even actueel als de niet-toegankelijke versie.
- Als versies in meerdere talen beschikbaar zijn, dan is er voor elke aangeboden taal een toegankelijke alternatieve versie.
Bovendien worden aan ontoegankelijke webcontent altijd deze 4 eisen gesteld:
- 1.4.2 – Geluidsbediening: Als er geluid is dat automatisch start en en langer duurt dan 3 seconden, dan moet je het geluid kunnen pauzeren, stoppen of je moet het volume kunnen regelen van alleen dat geluid. Dit is bij vrijwel alle documenten niet van toepassing.
- 2.1.2 – Geen toetsenbordval: Een toetsenbordval betekent dat je blijft ‘hangen’ in de webpagina als je navigeert met alleen het toetsenbord. Dit is niet waarschijnlijk bij een tekstdocument.
- 2.3.1 – Drie flitsen of beneden drempelwaarde: Dit criterium gaat over snelle flitsen in content waardoor mensen bijvoorbeeld een epileptische aanval kunnen krijgen. Dit is niet van toepassing op documenten als brochures.
- 2.2.2 – Pauzeren, stoppen, verbergen: Het gaat hier om content die beweegt, knippert, scrollt of automatisch actualiseert. Dit is vrijwel nooit van toepassing bij documenten.
Gebruiksvriendelijkheid
De volgende 5 punten gaan verder dan de toegankelijkheidseisen, maar het is goed om een aantal kwaliteitseisen te stellen als een niet-toegankelijke versie wordt aangeboden:
- Aanklikbare link naar het toegankelijke document in de niet-toegankelijke versie
Zet altijd een aanklikbare link naar de toegankelijke versie in het niet-toegankelijke document indien dit op een toegankelijke wijze mogelijk is. Als een document buiten de website gedeeld wordt (bijvoorbeeld mailen), dan kan de bezoeker toch altijd de toegankelijke versie raadplegen. - Deze link is een uitgeschreven, duurzame url bovenin de niet-toegankelijke versie
Zet de link naar de toegankelijke versie bovenin het ontoegankelijke document. Zorg dat dit een duurzame url is (de link blijft werken) en schrijf de url naar de toegankelijke versie volledig uit. Als de url is uitgeschreven kun je bij een geprint document nog steeds zien waar de toegankelijke versie staat. Bijvoorbeeld: ‘Kunt u dit document niet goed lezen of gebruiken? Bekijk dan de toegankelijke HTML-versie van dit document op www.voorbeeldsite.nl/map/naamwebpagina’. - Beschrijvende titel
Zorg voor een beschrijvende titel die het onderwerp van het document beschrijft. Bijvoorbeeld: ‘OrganisatieX Jaarverslag 2014’. - Taal van het document
Zorg ervoor dat aangegeven is in welke taal het document is (Nederlands, Duits, Engels, et cetera) - Documenttitel wordt weergegeven
Voor pdf: zorg bij ‘Weergave bij openen’ dat de documenttitel getoond wordt in de bovenste balk van de pdf-reader in plaats van de bestandsnaam.
Meer informatie
Wil je na het lezen van dit artikel nog dieper in deze materie duiken, dan is de volgende informatie interessant:
- In de internationale toegankelijkheidsrichtlijnen heet de toegankelijke alternatieve versie officieel de ‘conforme alternatieve versie‘.
- Als je ontoegankelijke content aanbiedt dan mag dit er niet voor zorgen dat je de rest van de pagina niet meer kan gebruiken en daardoor niet meer bij de toegankelijke versie kan komen. Daarom gelden altijd 4 eisen voor niet-interferentie
- Uitleg over het hoe en waarom van alternatieve versies: Understanding Conforming Alternate Versions (Engelstalig)
- Voor details over het redirecten zie de informatieve technieken www.w3.org/TR/2014/NOTE-WCAG20-TECHS-20140408/SVR2 en www.w3.org/TR/2014/NOTE-WCAG20-TECHS-20140408/SVR3.