Serie artikelen over PDF-standaarden en specifiek PDF-standaarden voor archiveerbaarheid en toegankelijkheid
In deze reeks artikelen over pdf-standaarden lees je over de pdf-standaard, de verschillende versies en open standaarden. Ook lees je hoe deze standaarden zich verhouden tot standaarden voor archivering en toegankelijkheid.
Voor wie?
De informatie in deze artikel kan interessant zijn voor softwareontwikkelaars, onderzoekers en mensen die processen rondom pdf inrichten.
Voor de gemiddelde documentmaker, zoals een Word-gebruiker of InDesigner, zijn deze artikelen niet relevant. In deze artikelen lees je niet hoe je een pdf maakt die aan bepaalde standaarden voldoet. Daarover schrijf ik andere artikelen en geef ik trainingen.
Verschillende versies
Hoe een pdf technisch in elkaar moet zitten wordt beschreven in standaarden. Omdat er natuurlijk nieuwe ontwikkelingen en eisen zijn, verschijnen er nieuwe versies van de PDF-standaard.
Met de ontwikkeling van pdf zijn er telkens nieuwe versies van de pdf-standaard ontwikkeld om meer mogelijkheden met het formaat te bieden.
De standaard kent verschillende versies, bijvoorbeeld PDF 1.4, PDF 1.7 en PDF 2.0.
PDF 1.7 en PDF 2.0 zijn ook ISO-standaarden.
Vervolgartikel: PDF-standaarden: versies
Open standaarden
Een open standaard is een standaard die publiek beschikbaar is. Iedereen mag de standaard gebruiken. In het geval van pdf: Je mag bijvoorbeeld software ontwikkelen en verkopen waarmee je pdf’s kan maken die aan de open standaard voldoen.
Een aantal pdf-versies zijn open standaarden. ISO-standaarden zijn internationaal vastgesteld door stakeholders. Denk hierbij aan overheden, wetgevers en beleidsmakers, softwaremakers en gebruikers.
Vanaf PDF 1.7 is de hele standaard 1 op 1 een open standaard.
Vervolgartikel: Pdf en open standaarden
Vastgestelde subsets zijn standaarden
Uit zo’n pdf-versie (standaarden) zijn aparte standaarden gemaakt voor specifieke doeleinden. Zoals PDF/A voor archivering. Slechts delen van de pdf-standaard staan hierin. Het is dus een ‘subset’ van de bovenliggende standaard. Alleen de delen en eisen waarmee je een archiveerbare pdf kunt maken staan erin. PDF/A is zelf ook weer een ISO-standaard. Er is bijvoorbeeld een subset voor archivering, dus PDF/A, gemaakt voor PDF 1.4, PDF 1.7 en PDF 2.0.
Vervolgartikel: Standaarden die uit een subset van een standaard bestaan
Archiveerbaarheid: PDF/A
PDF/A is een pdf-standaard voor archivering. PDF/A bestaat uit een subset van de volledige PDF-standaard. Alleen de delen van de volledige standaard die goed archiveerbaar zijn, zijn in deze subset opgenomen. Doordat er minder mogelijk is (het is een subset van de standaard en je kan niet alles gebruiken), is de standaard ‘strenger’ om de archiveerbaarheid te borgen.
Vervolgartikel: PDF-standaarden voor archivering: PDF/A
Vóór PDF/UA: Conformiteitsniveaus voor toegankelijkheid in PDF/A
Voor PDF 1.4 en PDF 1.7 zijn verschillende conformiteitsniveaus vastgesteld. In conformiteitsniveau ‘a’ staan eisen voor toegankelijkheid.
Een paar belangrijke voorwaarden zijn:
- Alle content is getagd met de daarvoor meest geschikte elementen (koppen, paragrafen, tabellen et cetera)
- De tags staan in een logische volgorde
- Alles wat geen content is, is gemarkeerd als artefact. Dat betekent dat bijvoorbeeld lijntjes van tabellen en sfeerplaatjes kunnen worden genegeerd door hulpapparatuur.
Vervolgartikel: Voor PDF/UA: Conformiteitsniveaus PDF/A
Standaarden voor toegankelijkheid: PDF/UA
Voor PDF 1.7 kun je ook gebruik maken van PDF/UA-1, de standaard voor ‘Universal Accessibility’. Het Matterhorn-protocol is een document met testcriteria.
Voor PDF 2.0 kun je gebruik maken van PDF/UA-2.
Vervolgartikel: Standaarden voor toegankelijkheid: PDF/UA
Voldoen aan een specificatie
Opslaan als een PDF-standaard voor archivering (PDF/A) of toegankelijkheid (PDF/A met conformiteitsniveau a of PDF/UA) betekent nog niet dat de pdf ook aan de eisen van de standaard voldoet.
Artikel volgt.
Andere standaarden: WCAG en EN 301 549
In deze reeks artikelen behandelen we alleen pdf-standaarden. Maar je hebt natuurlijk ook de Europese standaard EN 301 549 en de internationale toegankelijkheidsrichtlijn WCAG (Web Content Accessibility Guidelines). In andere artikelen op deze site besteed ik hier wel aandacht aan.
Voor overheidsinstanties geldt een wettelijke verplichting om maatregelen te nemen om te voldoen aan EN 301 549. In de Europese standaard wordt gebruik gemaakt van WCAG .
Wat goed is om te weten dat in WCAG en de Europese standaard eisen staan voor toegankelijkheid, maar dat PDF/UA heel concreet is over hoe je een pdf toegankelijk maakt. Als je als opdrachtgever of als opdrachtnemer deze standaard gebruikt in afspraken, dan voorkom je veel onduidelijkheden, onnodige kosten en zorg je voor goede toegankelijkheid. Gebruik dus allebei de standaarden, maar zeker ook PDF/UA.
Volgende artikel in deze reeks
Over de auteur
Iacobien Riezebosch is expert digitale toegankelijkheid met een specialisme in organisatieaanpak en toegankelijke pdf. Ze is vanaf 2018 geïnviteerd expert van internationale werkgroep ‘PDF Accessibility LWG’ (Liaison Working Group) van de PDF Association die wekelijks werkt aan het ontsluiten van PDF-technieken voor toegankelijkheid.
Dankbetuiging
Met dank aan Bram Duvigneau, Han Zuidweg en Johan van der Knijff voor hun input op conceptversies van de artikelen.
Ik ben zelf verantwoordelijkheid voor eventuele onduidelijkheden of onvolkomenheden in de artikelen. Mocht je vragen of opmerkingen hebben, dan hoor ik het graag.