PAC 2021: tool om de toegankelijkheid van een pdf te onderzoeken

Hoe kun je testen of een pdf toegankelijk is? Dat kan met PAC (de PDF Accessibility Checker). PAC is dè tool voor het onderzoeken van de toegankelijkheid van een pdf. Deze tool wordt ook gebruikt als aanvulling op Acrobat Pro. De nieuwste versie is PAC 2021.

Ken je PAC nog niet? Ga dan nu aan de slag met deze nieuwe versie. In dit artikel leggen we je uit hoe je met PAC werkt.

Gratis betrouwbare pdf-checker voor Windows

PAC wordt internationaal gebruikt als dè testtool voor de toegankelijkheid van pdf. PAC is gratis en (alleen) beschikbaar voor Windows. Mac-gebruikers kunnen met speciale software om Windows-programma’s te draaien ook PAC gebruiken.

PAC kan testen op een aantal belangrijke eisen uit 2 relevante standaarden:

• WCAG: de Web Content Accessibility Guidelines
• PDF/UA: de ISO-standaard voor toegankelijke pdf’s.

Van deze standaarden kan een aantal eisen automatisch getest worden. Een deel moet je echt nog handmatig onderzoeken om een uitspraak over de toegankelijkheid van een pdf te kunnen doen.

PAC maakt het ook makkelijker om handmatig de toegankelijkheid te onderzoeken. Bijvoorbeeld met de ‘Screen Reader Preview‘. Maar je k unt, als je meer kennis van pdf en toegankelijkheid hebt, ook naar de tags van het document kijken.

Testen op standaarden: WCAG 2.1 en PDF/UA

Een pdf is niet toegankelijk voor iedereen als deze niet voldoet aan de standaard WCAG (toegankelijkheidsstandaard) èn PDF/UA (standaard voor toegankelijke pdf). Alhoewel WCAG is geschreven als technologie-onafhankelijke standaard, is deze toch meer gericht op webpagina’s. Pdf is een afwijkend bestandsformaat omdat hierin elementen zitten die op webpagina’s niet bestaan. Zoals:

• Afzonderlijke pagina’s in een document. Bij de overgang van de éne pagina naar de andere pagina kan de content onderbroken kan worden door kopteksten, voetteksten, noten en paginanummers.
• Een contentelement, zoals een lijst of tabel, kan op de éne pagina beginnen en op de volgende pagina(‘s) doorgaan.
• Lettertypes moeten worden bijgesloten omdat een pdf offline gelezen kan worden. Het is belangrijk dat elk teken en elke letter juist getoond worden. Ook voor mensen die de pdf in een andere weergave bekijken of een screenreader gebruiken.
• Informatie moet getagd worden. In tegenstelling tot een webpagina kan bij pdf informatie alleen visueel aanwezig zijn, zonder dat deze voor hulpapparatuur of in een andere weergave beschikbaar is.

Met alleen de Toegankelijkheidscontrole van Acrobat kun je niet testen of weten of een pdf goed toegankelijk is. En als je niet test op PDF/UA dan kun je niet bepalen of een pdf toegankelijk is. Dat onderzoek kun je dus goed doen met PAC.

Testen met PAC 2021

Ook als je nog niet zoveel kennis over toegankelijk pdf’s hebt kun je met PAC 2021 een goede indruk krijgen van de toegankelijkheid van een pdf. Dit doe je door het overzicht met de testresultaten te bekijken èn door het document te bekijken in de screenreader preview.

Bestand openen in PAC

Open een bestand in PAC 2021. Gebruik je een muis, touch of een trackpad? Dan kun je dit ook doen door bestand vanuit de verkenner te slepen in het vak met het pijltje.

Overzicht

Zodra je de pdf geopend hebt, verschijnt een eerste overzicht.

Groene vinkjes?

Als je in het overzicht alleen vinkjes ziet, dan weet je dat de tool geen afwijkingen heeft gevonden. Je weet dan nog niet of de pdf toegankelijk is en aan de standaarden voldoet. Je moet verder kijken naar onder andere de screenreader preview. Daar kun je dan bijvoorbeeld zien of koppen ook als koppen zijn opgemaakt, of alle content beschikbaar is en in de juiste volgorde staat en of er geen lege elementen zijn.

A. Documentinformatie

1. Title: de documenttitel

Hier vind je de documenttitel. Check of deze beschrijvend, specifiek en uniek (binnen de website) is.

2. Filename: de bestandsnaam.

Voor toegankelijkheid is deze informatie niet relevant. Het kan gebruiksvriendelijk zijn voor de documentbeheerder of de bezoeker die een bestand download om de bestandsnaam beschrijvend te maken.

3. Language: de taal

Check of de taal bij een Nederlands document is aangegeven als Nederlands. In dit voorbeeld staat er ‘nl=NL’. Dat is prima. Er mogen afwijkingen zijn in de notatie van de taalcode door wel of geen hoofdlettergebruik.

Aanvullende informatie over het document

In dit deel van het overzicht vind je ook wat data over het aantal tags, pagina’s en de bestandsgrootte. Dit is voor het beoordelen van toegankelijkheid niet relevant.

B. Eerste testresultaten

Je ziet hier de eerste testresultaten.

Let op: met alleen deze weergave (of een screenshot hiervan) weet je niet of de pdf volledig aan WCAG voldoet. Er staat dan ook ‘The WCAG 2.1 requirements checked by PAC are fulfilled‘ of ‘The PDF/UA requirements checked bij PAC are fullfilled‘. Dit betekent alleen maar dat aan de automatisch meetbare criteria wordt voldaan.

Je ziet hier twee tabbladen, een voor PDF/UA en een voor WCAG 2.1:

4. PDF/UA

Een tabblad met een samenvatting van de PDF/UA-check. Deze wordt standaard getoond.

5. WCAG 2.1

Een tabblad met een samenvatting van de WCAG-check. Deze kun je aanklikken.

6. PDF Report: Knop naar rapport in pdf

Een knop naar een rapport in pdf-formaat (PDF Report).

• Bij het tabblad PDF/UA is dit een rapport (samenvatting) over het voldoen aan PDF/UA.
• Bij het tabblad WCAG is dit een rapport (samenvatting) over het voldoen aan WCAG.

C. Meer informatie en screenreader preview

8. Results in detail: gedetailleerde resultaten

Een knop naar de gedetailleerde resultaten. Je krijgt de resultaten van PDF/UA en WCAG in 1 overzicht. Onder PDF/UA vind je resultaten voor de automatisch meetbare afwijkingen op de PDF/UA-standaard. En onder WCAG vind je de resultaten van afwijking op de standaard. Gecategoriseerd onder de 4 principes Waarneembaar (Perceivable), Bedienbaar (Operable), Begrijpelijk (UnderstandableRobust Met het uitbrengen van de Nederlandse versie van PAC zullen we ook aandacht besteden en Nederlandse uitleg schrijven bij de betekenis van de gedetailleerde testresultaten. In het Engels is er online wel veel online te vinden over de fouten en oplossingen. Nieuw in PAC is dat contrast ook gecheckt wordt. Het blijft een automatische check. De tool kan zich hier vergissen.

9. Logical structure

Een overzicht van de boomstructuur, met alle tags, eigenschappen en attributen. Dit is voor gevorderden een handig tool om een pdf verder te onderzoeken..

10. Screenreader preview

Een knop naar de screenreader preview. Dit is een belangrijke tool om inzicht in het document te krijgen. Je ziet hier de opbouw van het document en de tags erbij. Zie de paragraaf screenreader preview in dit artikel.

11. Document statistics: documentstatistieken

Een knop naar meer statistieken over het document. Hier kun je zien hoe vaak de verschillende tags worden gebruikt. Meestal is deze optie niet zo interessant.

Automatisch testen is een (goed) begin

PAC is een geweldige tool, maar je moet verder kijken dan het overzichtsrapport. Vaak zien we dat opdrachtnemers als ‘bewijs’ van de toegankelijkheid van een pdf een screenshot met groene vinkjes aanleveren. Dit is echter geen bewijs voor de toegankelijkheid van een pdf.

Een pdf die door de checker komt kan volledig ontoegankelijk zijn

Zo zou een pdf met daarin een complexe infographic over de kredietcrisis en de alternatieve tekst ‘Wie dit leest is gek’ prima door de automatisch checker kunnen komen. De informatie in de pdf is natuurlijk niet toegankelijk. Alle informatie over de kredietcrisis mist.

Een automatisch onderzoek is een deelonderzoek

Je kunt een pdf testen op 136 meetbare punten uit de standaard voor toegankelijke pdf, PDF/UA. Automatisch kun je ‘maar’ 87 punten testen.

Een tool kan bijvoorbeeld zien of in het document op een goede manier tags gebruikt en genest zijn, maar niet of dit de juiste tags zijn voor dit doel. Ook voor WCAG geldt dat je nog handmatig moet onderzoeken. Bijvoorbeeld of de informatie in afbeeldingen van tekst ook als echte tekst beschikbaar zijn.

Verder onderzoek is nodig

De overzichtspagina kan je al vertellen dat een pdf niet goed toegankelijk is. Als hier rode kruizen staan, dan is de pdf niet goed toegankelijk. Maar ook als er enkel groene kruizen staan moet je verder kijken. Het goede nieuws is dat je de volgende stappen ook in PAC kan zetten.

Screenreader preview

Dit is een onmisbaar deel van de tool. Het geeft je visueel een hele goede indruk van het document, zonder dat je een screenreader nodig hebt of zonder dat het nodig is dat je een screenreader kan gebruiken.

Als je hier helemaal niets ziet, dan bevat de pdf doorgaans helemaal geen tags. Je kunt nu niet verder onderzoeken, omdat de pdf volledig ontoegankelijk is.

Maar wat doe je als er alleen groene vinkjes staan? Het gebruik van de screenreader preview is een goede volgende stap. Hiermee kun je, ook met weinig kennis over pdf, een eerste handmatig onderzoek doen. Een pdf die geoptimaliseerd is voor de tool zonder dat deze toegankelijk is leer je snel herkennen.

Je kan in deze preview onder andere het volgende checken:

• Zijn elementen met de juiste tags opgemaakt? Is een kop bijvoorbeeld wel een kop en niet bijvoorbeeld een paragraaf? Is een caption (bijschrift) wel opgemaakt als een caption?
• Staat de content in de juiste (begrijpelijke) volgorde?
• Is essentiële informatie niet decoratief gemaakt, waardoor je deze in de screenreader preview mist (vergelijk met het document in een pdf-reader)?
• Staat het document niet vol met lege tags, zoals lege koppen?
• Sluit de koppenstructuur aan bij de inhoud van het document?
• Worden er geen kopniveaus overgeslagen?
• Zijn tags onlogisch genest, zoals bijvoorbeeld een tabel in een paragraaf?
• Kloppen de alternatieve teksten van afbeeldingen en worden decoratieve afbeeldingen overgeslagen?
• Is een tabel of een lijst die over meerdere pagina’s verspreid staat niet opgedeeld in verschillende tabellen of lijsten?

Het kan nodig zijn om verder onderzoek te doen. Bijvoorbeeld omdat je de pdf moet repareren of omdat je de partij die de pdf maakt moet beoordelen. Verdere kennisopbouw is dan nodig. Je kunt natuurlijk ook een expert raadplegen.

Download

Download PAC op de website van de PDF/UA Foundation.